Bulut Hizmet Modelleri
Bu yazımızda, bulut bilişimde sunulan hizmet modellerini ele alacağız.
Bulut Hizmet Modelleri: IaaS, PaaS ve SaaS Nedir?
Bulut bilişim günümüzde işletmelerin dijital dönüşüm süreçlerinde temel bir yapı taşı haline gelmiştir. Bu teknolojiyi etkili şekilde kullanabilmek için bulut hizmetlerinin farklı türlerini ve sorumluluk paylaşımlarını iyi anlamak gerekir.
En yaygın üç bulut hizmet modeli şunlardır:
- IaaS (Infrastructure as a Service) – Hizmet Olarak Altyapı
- PaaS (Platform as a Service) – Hizmet Olarak Platform
- SaaS (Software as a Service) – Hizmet Olarak Yazılım
Bu üç model, kullanıcının bulut sağlayıcısıyla sistem üzerindeki kontrol paylaşımını belirler. Şimdi her birini tek tek inceleyelim:
1) IaaS (Hizmet Olarak Altyapı)
Tanım: IaaS, bulut sağlayıcısının temel altyapı bileşenlerini (sunucular, ağ bağlantısı, depolama) sunduğu modeldir. Geri kalan tüm katmanların yönetimi kullanıcıya aittir.
Nasıl Çalışır?
- Bulut size sanal bir makine (VM) verir.
- Siz bu makineye işletim sistemi kurarsınız, yazılımları yüklersiniz, güncellemeleri ve güvenliği sağlarsınız.
- Makinenin bakımından, izlenmesinden ve çalışır durumda olmasından tamamen siz sorumlusunuz.
Örnek:
Azure Virtual Machines, Amazon EC2
2) PaaS (Hizmet Olarak Platform)
Tanım: PaaS, bulut sağlayıcısının altyapıya ek olarak çalışma zamanı ortamı, veritabanı yönetimi, yük dengeleme, güvenlik güncellemeleri gibi platform hizmetlerini sunduğu modeldir. Kullanıcının yalnızca uygulama geliştirmesi ve kodu çalıştırması gerekir.
Nasıl Çalışır?
- Bulut tüm altyapıyı, çalıştırma ortamını ve platform bileşenlerini sunar.
- Siz sadece kodu yüklersiniz, sistemin ayakta kalmasından sağlayıcı sorumludur.
- Sanal makineler gibi alt bileşenlere erişiminiz olmaz.
Örnek:
Azure App Services, Google App Engine
3) PaaS (Hizmet Olarak Platform)
Tanım: SaaS, tamamen bulutta çalışan, son kullanıcıya doğrudan hizmet veren yazılımlardır. Kullanıcının herhangi bir kurulum, bakım veya güncelleme yapması gerekmez.
Nasıl Çalışır?
- Yazılım ve tüm bileşenleri bulut sağlayıcısı tarafından yönetilir.
- Kullanıcı sadece hizmeti kullanır.
- Altyapı, veritabanı, uygulama kodu dahil hiçbir katmana erişim sağlanmaz.
Örnek:
Microsoft 365, Salesforce, Google Workspace
Sorumluluk Paylaşımı Tablosu
Aşağıdaki tablo, farklı hizmet modellerinde kullanıcı ve sağlayıcının sorumluluk alanlarını göstermektedir:
Katmanlar | Şirket İçi | IaaS | PaaS | SaaS |
Uygulamalar | Kullanıcı | Kullanıcı | Kullanıcı | Sağlayıcı |
Veriler | Kullanıcı | Kullanıcı | Kullanıcı | Sağlayıcı |
Çalışma Zamanı Ortamı | Kullanıcı | Kullanıcı | Sağlayıcı | Sağlayıcı |
Ara Yazılım | Kullanıcı | Kullanıcı | Sağlayıcı | Sağlayıcı |
İşletim Sistemi | Kullanıcı | Kullanıcı | Sağlayıcı | Sağlayıcı |
Sanallaştırma | Kullanıcı | Sağlayıcı | Sağlayıcı | Sağlayıcı |
Sunucular | Kullanıcı | Sağlayıcı | Sağlayıcı | Sağlayıcı |
Depolama | Kullanıcı | Sağlayıcı | Sağlayıcı | Sağlayıcı |
Ağ | Kullanıcı | Sağlayıcı | Sağlayıcı | Sağlayıcı |
Bu tablo, sistem üzerindeki kontrol düzeyinizin şirket içinden SaaS’a doğru azaldığını açıkça gösterir. Daha az kontrol, daha az operasyonel yük anlamına gelir; fakat aynı zamanda daha az özelleştirme imkânı da sunar.
Diğer Bulut Hizmet Modelleri
IaaS, PaaS ve SaaS dışında sektörde çeşitli özel ihtiyaçlara yanıt veren başka hizmet modelleri de vardır:
- FaaS (Function as a Service): Sadece fonksiyon yazarsınız, tüm altyapıyı bulut yönetir.
- DBaaS (Database as a Service): Veritabanı hizmeti sağlanır, siz yalnızca verileri yönetirsiniz.
- DaaS (Desktop as a Service): Sanal masaüstü ortamı sunulur.
- IoTaaS (IoT as a Service): IoT cihazlarını yönetmeye yönelik hizmetler.
- AIaaS (AI as a Service): Yapay zekâ algoritmalarına API ile erişim sağlanır.
Bu yeni nesil hizmetler, belirli alanlarda uzmanlaşmış çözümler sunarak bulutun esnekliğini daha da ileri taşır.
Sonuç
Her hizmet modeli, farklı kullanım senaryolarına ve teknik yetkinlik seviyelerine hitap eder.
- IaaS, altyapı yönetiminde esneklik isteyen geliştiriciler ve BT uzmanları için uygundur.
- PaaS, uygulama geliştirmeye odaklanan yazılım ekipleri için idealdir.
- SaaS, son kullanıcıların hızlı ve zahmetsiz hizmet almasını sağlar.
İşletmeniz için en doğru modeli seçmek, hem teknik başarı hem de maliyet optimizasyonu açısından kritik bir adımdır.